Karbon monoksit (CO), hidrokarbon yanması sonucu oluşan kokusuz, tatsız, renksiz, rahatsız edici olmayan havadan hafif bir gazdır. Karbon monoksit zehirlenmesi yaşayan hastalar bunu hissedemezler. Bundan dolayı karbon monoksit sebebiyle gerçekleşen ölümlere sessiz ölüm veya sinsi ölüm denir. Endüstriyel merkezlerde, yapılaşmanın yoğun olduğu alanlarda ve kapalı ortamlarda daha yüksektir. Karbon monoksit kuyularda, egzoz gazlarından dolayı garaj ve otoparklarda, gaz ve kömür ısıtıcılarında, derin çukur ve kuyularda daha çok görülür. Karbon monoksit hemoglobine (kanda bulunan alyuvarlarda oksijenin bağlanarak tüm vücuda taşındığı protein) oksijenin bağlandığından daha fazla bağlanmaktadır. Bu sebeple oksijen hemoglobin dışına itilir. Böylece dokular yeterince oksijenlenemez ve organlar olumsuz etkilenir. İlk Yardımcı Duman (Karbon monoksit) zehirlenmesi durumlarında önce belirti ve bulguları değerlendirilmelidir.
Duman (Karbon monoksit) zehirlenmesi belirti ve bulguları nelerdir?
- Aşırı yorgunluk
- Huzursuzluk
- Baş ağrısı
- Grip belirtileri
- Bulantı, kusma, baş dönmesi, karıncalanma
- Cilt ve tırnaklarda kısa süreli kiraz kırmızısı renk değişimi
- Morarma (Siyanoz)
- Göğüs ağrısı, çarpıntı hissi, tansiyon düşüklüğü
- Solunum durması, kalp durması, koma
- Bilinç kaybı
Duman (Karbon monoksit) zehirlenmesinde ilk yardım
- Kendi güvenliğinizden emin olun, güvenlik açısından endişeniz varsa 112 acil yardım numarasını arayın (İtfaiye bu konuda tecrübelidir. Yeni düzenlemeyle tüm acil yardım numaralarına 112'yi arayarak ulaşabilirsiniz.) ve yardım isteyin.
- Dumanın veya gazın olduğu ortama girerken kendinize yetecek derin nefes alarak oksijen rezervinizi ayarlayın.
- Bir gaz maskesi kullanın. Ortam bunun için uygunsa normal bir maske kullanın. Nemli bir bezi ağzınıza ve burnunuza tutarak kendi solunum yollarınızı koruyun. Bu işlemi hasta için de yapabilirsiniz.
- Hastayı ortamdan uzaklaştırın ve temiz bir alana götürün.
- Ortamı havalandırın. Ortamda pencere yoksa kapıları açarak olabildiğince ortamı havalandırın.
- Yalnızsanız hastayı gözetimsiz bırakmadan çevreden yardım isteyin.
- Hasta/yaralının üzerindeki giysileri gevşeterek rahat nefes alıp vermesini sağlayın.
- Bilinci açıksa rahat nefes aldığı pozisyonda kalmasını sağlayın. Bu genelde yarı oturur pozisyondur.
- Yaşamsal bulgularını değerlendirin. Yaşamsal bulguları yoksa 112 acil yardım numarasını arayın veya aratın. Gerekli ise Temel Yaşam Desteğine başlayın.
- Hastanın takibi için sağlık kuruluşuna naklini sağlayın.